የጉበት ካንሰር መከላከል

ስለ ጉበት ካንሰር አጠቃላይ መረጃ

የጉበት ካንሰር አደገኛ (ካንሰር) ሕዋሳት በጉበት ሕብረ ሕዋሳት ውስጥ የሚፈጠሩበት በሽታ ነው።

ጉበት በሰውነት ውስጥ ካሉት ትላልቅ የአካል ክፍሎች አንዱ ነው.ሁለት አንጓዎች ያሉት ሲሆን የጎድን አጥንት ውስጥ ባለው የሆድ ክፍል የላይኛው ቀኝ በኩል ይሞላል.ከብዙ ጠቃሚ የጉበት ተግባራት ውስጥ ሦስቱ የሚከተሉት ናቸው፡-

• ከደም ውስጥ ጎጂ የሆኑ ንጥረ ነገሮችን ለማጣራት, በሰገራ እና በሽንት ውስጥ ከሰውነት ውስጥ ሊተላለፉ ይችላሉ.
• ከምግብ ውስጥ ስብን ለማዋሃድ እንዲረዳው ባይል ለመስራት።
• ሰውነት ለኃይል የሚጠቀምበትን ግላይኮጅንን (ስኳር) ለማከማቸት።

የጉበት ካንሰርን በጊዜ መፈለግ እና ማከም በጉበት ካንሰር ሞትን ይከላከላል።

በአንዳንድ የሄፐታይተስ ቫይረስ ዓይነቶች መያዙ ሄፓታይተስ ሊያስከትል እና ወደ ጉበት ካንሰር ሊያመራ ይችላል።

ሄፓታይተስ አብዛኛውን ጊዜ የሚከሰተው በሄፕታይተስ ቫይረስ ነው።ሄፕታይተስ በጉበት ላይ እብጠት (እብጠት) የሚያመጣ በሽታ ነው.በጉበት ላይ ለረጅም ጊዜ የሚቆይ የሄፐታይተስ ጉዳት ለጉበት ካንሰር ሊያጋልጥ ይችላል.

ሄፓታይተስ ቢ (HBV) እና ሄፓታይተስ ሲ (HCV) የሄፐታይተስ ቫይረስ ሁለት አይነት ናቸው።በHBV ወይም HCV ሥር የሰደደ ኢንፌክሽን የጉበት ካንሰርን አደጋ ሊጨምር ይችላል።

1. ሄፓታይተስ ቢ

HBV በኤች.ቢ.ቪ ቫይረስ ከተያዘ ሰው ደም፣ የዘር ፈሳሽ ወይም ሌላ የሰውነት ፈሳሽ ጋር በመገናኘት ይከሰታል።ኢንፌክሽኑ በወሊድ ጊዜ ከእናት ወደ ልጅ ሊተላለፍ ይችላል ፣ በግብረ ሥጋ ግንኙነት ወይም በመድኃኒት መርፌዎች ውስጥ በመጋራት።የጉበት ካንሰርን ሊያስከትል የሚችል የጉበት ጠባሳ (cirrhosis) ሊያስከትል ይችላል.

2. ሄፓታይተስ ሲ

HCV የሚከሰተው በ HCV ቫይረስ ከተያዘ ሰው ደም ጋር በመገናኘት ነው.ኢንፌክሽኑ አደንዛዥ ዕፅን ለመወጋት የሚያገለግሉ መርፌዎችን በመጋራት ወይም ብዙ ጊዜ በጾታዊ ግንኙነት ሊተላለፍ ይችላል።ቀደም ባሉት ጊዜያት ደም በሚሰጥበት ጊዜ ወይም የአካል ክፍሎች በሚተላለፉበት ጊዜ ይስፋፋ ነበር.ዛሬ የደም ባንኮች ለኤች.ሲ.ቪ የተለገሱ ደምን በሙሉ ይመረምራሉ ይህም በቫይረሱ ​​​​የመያዝ እድልን በእጅጉ ይቀንሳል.የጉበት ካንሰርን ሊያስከትል የሚችል የጉበት ጠባሳ (cirrhosis) ሊያስከትል ይችላል.

የጉበት ካንሰር መከላከል

የአደጋ መንስኤዎችን ማስወገድ እና የመከላከያ ምክንያቶችን መጨመር ካንሰርን ለመከላከል ይረዳል.

የካንሰርን አደገኛ ሁኔታዎችን ማስወገድ አንዳንድ ነቀርሳዎችን ለመከላከል ይረዳል.የአደጋ መንስኤዎች ማጨስ፣ ከመጠን በላይ መወፈር እና በቂ የአካል ብቃት እንቅስቃሴ አለማድረግ ያካትታሉ።እንደ ማጨስ ማቆም እና የአካል ብቃት እንቅስቃሴን የመሳሰሉ የመከላከያ ምክንያቶች መጨመር አንዳንድ ካንሰርን ለመከላከል ይረዳሉ.ለካንሰር ተጋላጭነትዎን እንዴት መቀነስ እንደሚችሉ ዶክተርዎን ወይም ሌላ የጤና እንክብካቤ ባለሙያን ያነጋግሩ።

ሥር የሰደደ የሄፐታይተስ ቢ እና ሲ ኢንፌክሽኖች የጉበት ካንሰርን ሊያስከትሉ የሚችሉ የአደጋ መንስኤዎች ናቸው።

ሥር የሰደደ የሄፐታይተስ ቢ (HBV) ወይም ሥር የሰደደ የሄፐታይተስ ሲ (ኤች.ሲ.ቪ) መኖር የጉበት ካንሰር የመያዝ እድልን ይጨምራል።ኤች.ቢ.ቪ እና ኤች.ሲ.ቪ ላለባቸው ሰዎች እና ከሄፐታይተስ ቫይረስ በተጨማሪ ሌሎች የአደጋ መንስኤዎች ላላቸው ሰዎች አደጋው ከፍ ያለ ነው።ሥር የሰደደ የኤች.ቢ.ቪ ወይም ኤች.ሲ.ቪ ኢንፌክሽን ያለባቸው ወንዶች ተመሳሳይ ሥር የሰደደ ኢንፌክሽን ካላቸው ሴቶች ይልቅ በጉበት ካንሰር የመጠቃት ዕድላቸው ከፍተኛ ነው።

ሥር የሰደደ የኤች.ቢ.ቪ ኢንፌክሽን በእስያ እና በአፍሪካ ቀዳሚው የጉበት ካንሰር ነው።ሥር የሰደደ የኤች.ሲ.ቪ ኢንፌክሽን በሰሜን አሜሪካ፣ አውሮፓ እና ጃፓን ለጉበት ካንሰር ዋነኛ መንስኤ ነው።

የሚከተሉት ለጉበት ካንሰር ተጋላጭነትን የሚጨምሩ ሌሎች የአደጋ ምክንያቶች ናቸው።

1. cirrhosis

የጉበት ካንሰር የመያዝ ዕድሉ ለሲሮሲስ (cirhosis) ላለባቸው ሰዎች ይጨምራል።ጠባሳ ቲሹ በጉበት ውስጥ ያለውን የደም ፍሰት ይገድባል እና እንደፈለገው እንዳይሰራ ያደርገዋል።ሥር የሰደደ የአልኮል ሱሰኝነት እና ሥር የሰደደ የሄፐታይተስ ኢንፌክሽኖች ለ cirrhosis የተለመዱ መንስኤዎች ናቸው.ከኤች.ሲ.ቪ. ጋር የተዛመደ የሲርሆሲስ በሽታ ያለባቸው ሰዎች ከኤች.ቢ.ቪ ወይም ከአልኮል መጠጥ ጋር በተዛመደ የሲርሆሲስ በሽታ ካለባቸው ሰዎች የበለጠ በጉበት ካንሰር የመያዝ ዕድላቸው ከፍተኛ ነው።

2. ከባድ አልኮል መጠቀም

አልኮልን በብዛት መጠቀም ለጉበት ካንሰር የሚያጋልጥ ለሲርሆሲስ በሽታ ሊዳርግ ይችላል።የጉበት ካንሰር ደግሞ የሲርሆሲስ ችግር በማይኖርበት ከባድ አልኮል ተጠቃሚዎች ላይ ሊከሰት ይችላል።ለኮምትሬ (cirhosis) ችግር ያለባቸው የአልኮል ሱሰኞች በጉበት ካንሰር የመጠቃት ዕድላቸው በአሥር እጥፍ ይበልጣል።

ጥናቶች እንደሚያሳዩት አልኮልን በብዛት በሚጠቀሙ የኤች.ቢ.ቪ ወይም የኤች.ሲ.ቪ.

3. አፍላቶክሲን B1

አፍላቶክሲን B1 የያዙ ምግቦችን በመመገብ (እንደ በቆሎ እና ለውዝ ባሉ ምግቦች ላይ ከሚበቅለው ፈንገስ የሚመጣ መርዝ በሞቃትና እርጥበት ቦታ ውስጥ የተከማቸ) በጉበት ካንሰር የመያዝ እድልን ይጨምራል።ከሰሃራ በታች ባሉ የአፍሪካ፣ ደቡብ ምስራቅ እስያ እና ቻይና ውስጥ በብዛት ይገኛል።

4. አልኮሆል ያልሆነ ስቴቶሄፓታይተስ (NASH)

አልኮሆል ያልሆነ steatohepatitis (NASH) የጉበት ካንሰርን ሊያስከትል የሚችል የጉበት ጠባሳ (cirrhosis) ሊያስከትል የሚችል በሽታ ነው።በጉበት ውስጥ ያልተለመደ የስብ መጠን ባለበት በጣም የከፋው የአልኮል ያልሆነ የሰባ ጉበት በሽታ (NAFLD) ነው።በአንዳንድ ሰዎች, ይህ እብጠት (እብጠት) እና በጉበት ሕዋሳት ላይ ጉዳት ሊያደርስ ይችላል.

ከ NASH ጋር የተያያዘ የሲርሆሲስ በሽታ በጉበት ካንሰር የመያዝ እድልን ይጨምራል.የጉበት ካንሰር ኤንኤሽ ባለባቸው ሰዎች ውስጥ የሲርሆሲስ ችግር በሌለባቸው ሰዎች ላይም ተገኝቷል።

5. ሲጋራ ማጨስ

ሲጋራ ማጨስ ለጉበት ካንሰር ከፍተኛ ተጋላጭነት እንዳለው ተነግሯል።አደጋው በቀን የሚጨሱ ሲጋራዎች ቁጥር እና ሰውየው ካጨሱ ዓመታት ብዛት ጋር ይጨምራል።

6. ሌሎች ሁኔታዎች

አንዳንድ ያልተለመዱ የሕክምና እና የጄኔቲክ ሁኔታዎች የጉበት ካንሰርን አደጋ ሊጨምሩ ይችላሉ.እነዚህ ሁኔታዎች የሚከተሉትን ያካትታሉ:

• ያልታከመ በዘር የሚተላለፍ hemochromatosis (HH).
• የአልፋ-1 አንቲትሪፕሲን (AAT) እጥረት።
• የግሉኮጅን ማከማቻ በሽታ.
• Porphyria cutanea tarda (PCT).
• የዊልሰን በሽታ.

የሚከተሉት የመከላከያ ምክንያቶች የጉበት ካንሰርን አደጋ ሊቀንሱ ይችላሉ.

1. የሄፐታይተስ ቢ ክትባት

የኤች.ቢ.ቪ ኢንፌክሽንን መከላከል (ለHBV እንደ አራስ ልጅ በመከተብ) በልጆች ላይ የጉበት ካንሰርን የመጋለጥ እድልን ይቀንሳል።መከተብ በአዋቂዎች ላይ የጉበት ካንሰርን የመጋለጥ እድልን እንደሚቀንስ እስካሁን አልታወቀም።

2. ሥር የሰደደ የሄፐታይተስ ቢ ኢንፌክሽን ሕክምና

ሥር የሰደደ የኤች.ቢ.ቪ ኢንፌክሽን ላለባቸው ሰዎች የሕክምና አማራጮች ኢንተርፌሮን እና ኒውክሊየስ (ቲ) አይድ አናሎግ (ኤንኤ) ሕክምናን ያካትታሉ።እነዚህ ሕክምናዎች በጉበት ካንሰር የመያዝ እድልን ይቀንሳሉ.

3. ለአፍላቶክሲን B1 ተጋላጭነት ቀንሷል

ከፍተኛ መጠን ያለው አፍላቶክሲን B1 የያዙ ምግቦችን በጣም ዝቅተኛ የመርዝ ይዘት ባላቸው ምግቦች መተካት የጉበት ካንሰርን ተጋላጭነት ይቀንሳል።

ምንጭ፡-http://www.chinancpcn.org.cn/cancerMedicineClassic/guideDetail?sId=CDR433423&type=1